Passiefhuis renovatie

E: info@luchtdichtrenoveren.nl

De-Kroeven

Woningbouw uit de jaren ’50 en ’60 en ’70 is energetisch gezien zo lek als een mandje. Op het gebied van energieverbruik is er met die huizen dus een wereld te winnen. Een methode om de bestaande woningvoorraad zeer energiezuinig te maken, is renovatie tot passiefhuizen. Woningcorporatie Aramis AlleeWonen besloot in de wijk Kroeven in Roosendaal twee complexen van totaal 240 woningen te renoveren tot passiefhuizen. Het realiseren van een luchtdichte detaillering zonder warmtebruggen en voldoende isoleren van de schil is in renovatie een stuk lastiger dan in nieuwbouw, maar zeker niet onmogelijk bleek uit een eerdere renovatie van drie proefwoningen. De 134 woningen uit het ene complex zijn naar ontwerp van De Architectenwerkgroep Tilburg (DAT) tot passiefhuis getransformeerd. Dit bureau heeft nog prille ervaring met passiefhuizen. De 112 woningen uit het andere complex zijn door Franke Architecten uit Sliedrecht onder handen genomen, dat al ruime ervaring heeft met passiefhuizen.

In het ontwerp van DAT krijgen de woningen na strippen van buitenblad en verwijderen van de oude kap een nieuwe buitenschil van hsb-elementen. Franke isoleert alle verticale delen van de bestaande buitenschil van fundering tot nok met buitengevelisolatie. Alle ramen, deuren, kozijnen, gevelpuien en het complete dak worden vervangen.

Hsb-schil

In het ontwerp van DAT krijgen de woningen van fundering tot nok een nieuwe buitenschil die bestaat uit hsb-elementen die geleverd en gemonteerd worden door VDM Woningen uit Drachten – Drogeham. Per tussenwoning zijn 2 x 2 hsb-elementen nodig voor de voor- en achtergevel en 2 x 2 hsb-elementen voor de kap. Het werk vordert in een tempo van vier woningen per week. De hsb-elementen hebben aan de buitenzijde een dampopen houtvezelplaat (DHF) en aan de binnenzijde een OSB-plaat die meer dampdicht is. Samen met slanke I-profielen vormen de platen de constructie van een element met zo min mogelijk warmtebruggen. Elk element is zo gevuld met Isofloc cellulose dat de kans op warmtelekken klein is. Dampopen folie is niet nodig, omdat isolatie en elementopbouw eventueel vocht kunnen reguleren en naar buiten kunnen laten verdampen. De nieuwe gevel- en dakconstructie krijgt een warmteweerstand met een Rc-waarde van ongeveer 10 m2K/W. In de daklelementen zijn de I-profielen de sporen van de kapconstructie. De elementen vervangen de oude gordingenkap. Omdat de Nehobovloer van de zolderverdieping de trekkrachten van een sporenkap niet op kan vangen, is gekozen voor ophangen van de dakelementen aan stevige nieuwe nokgording. Een aangestorte betonnen neus aan de vloer van de zolderverdieping bleek, na sloop van de buitenbladen, een heel lastige verrassing in de detaillering van de aansluiting van gevel- en dakelementen op elkaar. Daar ontstond een ruime vrije zone in de luchtdichtheid van de woning. Een zone die onder andere met een behoorlijk volume isolatie in het werk luchtdicht gemaakt moet worden.

Prefab

De verdiepinghoge hsb-gevelelementen zijn prefab voorzien van beglaasde kozijnen, ramen en deuren. Bovendien zijn deze elementen af fabriek voorzien van regels voor de gevelbekleding van leisteen. De daken zijn voorzien van een kunststof dakbedekking met roeven, dakramen, zonnecollector en dakdoorvoeren. Eventuele afwijkingen in de bestaande bouw worden opgevangen met tolerantie in de dak- en gevelelementen. Die zit ook in de iets smallere gevelopeningen in de nieuwe hsb-gevelelementen. Zo kunnen de gevelopeningen altijd goed gepositioneerd worden ten opzichte van de bestaande openingen in het gehandhaafde binnenspouwblad. In de eindgevels wordt de tolerantie van een woningrij opgevangen.

Inpakken

Architect Erik Franke koos voor een andere aanpak. In zijn ontwerp handhaaft hij de gemetselde spouwmuren waartegen een isolatiepakket komt van EPS Neopor. Dit geeft de gevel een warmteweerstand van bijna 9 m2K/W. De isolatie wordt aangebracht na het stellen van nieuwe drievoudig beglaasde puien op de begane grond en de verdieping op de plaats van de oude puien. De dichte delen zijn deels geïsoleerd met Kooltherm (Rc-waarde 9,33 m2K/W) en Vacuum Qasa isolatiepanelen (Rc-waarde 9,61 m2K/W). De isolatie krijgt een afwerklaag van stucwerk. Het gevolg van deze oplossing is een expressief gevelbeeld met diepere neggen. De nieuwe prefab hsb-dakelementen met houten I-liggers zijn fabrieksmatig  geïsoleerd met 36 cm cellulose  (Rc-waarde 8,8 m2K/W). Ze worden in het werk voorzien van nieuwe pannen, nieuwe gecombineerde dakdoorvoeren en van zonnecollectoren. Het tempo van deze methode is gemiddeld een woning per dag.

Kritisch

Nieuwbouw passiefhuizen mogen maximaal qv;10;kar  ≤ 0,15 dm3/(s.m2) halen bij een zogenoemde blowerdoortest, een druktest in de woning met een over- en onderdruk van effectief 50 Pa. Deze hoge eis voor luchtdichtheid is voor nieuwbouw passiefhuizen al een hele opgave. Laat staan voor deze kleine en compacte eengezinswoningen uit de Kroeven. Om die reden is de luchtdichtheidseis voor deze renovatie minder scherp gelegd op ≤ 1,0 bij 50 Pa. Recente metingen door de Stichting PassiefHuis Holland tonen aan dat de meeste woningen uit de Kroeven voldoen aan de eisen van luchtdichtheid. Later volgen nog debietmetingen betreffende de gebalanceerde ventilatie en als het stookseizoen 2010 – 2011 eenmaal goed op gang is volgen ook nog opnamen van gevels en daken met behulp van infraroodopnamen die warmtelekken zichtbaar maken. De verwachting is dat het gasverbruik in deze woningen door de renovatie daalt van gemiddeld 1200 m3 gas per jaar naar ongeveer 300 m3.

Bekijk hier een overzicht van de kritische details in dit passiefhuis renovatieproject.

Bron tekst en beeld: bouwwereld.nl